Edytujesz Ki

[[Plik:Goku Genki Dama.JPG|thumb|right|230px|Życiodajna energia uformowana w sferę o nazwie [[Genki-Dama]]]]
{{Infoart|Ki|氣|Qì|気, (エネルギー, 力)|Ki, (Enerugī, Chikara, Ryoku)|Energia, Moc, Siła witalna|Qi, Energia|Énergie, Force|Power, Energy, Force, Ki}}czysta witalna energia bytująca w każdej, nieważne, czy żywej, czy nieożywionej, istocie<ref>W [[Dragon Ball (manga)|Dragon Ballu]] ki posiadają nie tylko ludzie, zwierzęta czy rośliny, ale także planety czy gwiazdy lub nawet kamienie, wiatr - przykład: tworzenie [[Genki-Dama|Genki-Damy]].</ref>.

==Etymologia „ki”==
W stworzonym przez siebie smoczym świecie [[Akira Toriyama]] umieścił swego rodzaju życiową energię, którą nazwał ki. Sam termin „ki” nie jest neologizmem wymyślonym specjalnie na potrzeby [[Dragon Ball (manga)|mangi]]. Słowo to jest japońskim tłumaczeniem chińskiego określenia stosowanego do opisu [[wikipedia:pl:Siła życiowa|siły życiowej]], [[wikipedia:pl:Qi (energia życiowa)|'''氣''' ['''Qì''']]] (czytamy '''czi''').  
[[Plik:Ki_w_czystej_postaci_(1).jpg|thumb|Czysta ki wykrzesana przez Gohana]]

==Występowanie energii==
Według panujących tam<ref>W świecie DB.</ref> założeń posiadają ją wszystkie żywe istoty<ref>Sama definicja ma w sobie kilka zakłamań. Energią dysponują także przedmioty nieożywione - np. [[Słońce]] - gwiazda czy deszcz - zjaw. atmosferyczne.</ref>. Niektóre mają jej malutko, inne emanują nią w wielkim stopniu. Podział ten jednak jest bardzo płynny, gdyż nie zależy od rasy, wieku czy innych warunków fizycznych.

==Kontrola i zwiększanie ki==
Po ciężkich ćwiczeniach nie tylko fizycznych, ale także mentalnych, wojownicy potrafią tak kontrolować swoje ciało i umysł, że dodatkowo są w stanie „wyciągnąć” drzemiącą w nich ki na zewnątrz w postaci różnego rodzaju [[Kikōha|pocisków energetycznych]], [[Bariera ki|barier]] bądź [[Kiai-Hō|fal]].

==Wyzwolenie ki==
[[Plik:Ki_w_czystej_postaci_(2).jpg|thumb|left|Gohan pokazuje Videl wygląd czystej ki na wspólnym treningu]]Wyzwolenie ki, czyli przekształcenie jej w formę fizyczną i wyrzucenie z ciała, nie jest trudne i każdy wojownik, który potrafi kontrolować swoją siłę, jest w stanie tego dokonać. Pierwszym ze sposobów zmaterializowania ki jest zamiana jej w pocisk energetyczny, tzw, [[Kikōha|kikōhę]]. Wojownik skupia odpowiednią ilość mocy i wypuszcza ją na zewnątrz swojego ciała poprzez wybrany jego punkt, np. z dłoni, z palca, z oczu. Drugim sposobem uwolnienia ki jest nagłe emanowanie tak dużej mocy, że widniejąca wokół wojownika poświata zwana [[Aury|aurą]] zmienia się w potężną falę energii, mającą często destrukcyjny wpływ na otoczenie lub pobliskich bohaterów, ten rodzaj wyzwolenia nazywa się [[Kiai-Hō|kiai]]. Trzecim, rzadziej używanym sposobem przetworzenia siły życiowej jest [[Bariera ki|bariera ki]], otaczająca wojownika osłona energetyczna przypominająca pole siłowe, która ma za zadanie chronić go przed kontaktem z otoczeniem, zarówno atakami ki jak i tymi fizycznymi.  
[[Plik:Cell_Kiai_(1).jpg|thumb|[[Cell z przyszłości|Cell]] wykonujący [[Kiai-Hō|kiai-hō]] - widok z bliska]]
[[Plik:Cell_Kiai_(2).jpg|thumb|left|Cell wykonujący kiai-hō - widok z daleka]]


Większość [[Wojownicy Z|Wojowników Z]] potrafi stosować wszystkie trzy sposoby uwolnienia. Dzięki ki są w stanie używać strzałów energetycznych takich, jak [[Kamehame-Ha]], [[Big Bang Attack]] czy [[Makankōsappō]]. Są zdolni wyzwolić drzemiącą w nich moc, by przybrać na sile, co uwidacznia się wzrostem masy mięśniowej. 
Oprócz powyższych istnieją jeszcze inne przykłady kontroli ki, takie jak przekształcenie jej w coś w rodzaju bomby świetlnej - [[Power ball]] czy nawet zebranie energii od innych istot, czego przykładem jest [[Genki-Dama]].

==Wykorzystanie ki==
[[Plik:Ki_w_czystej_postaci_(3).jpg|thumb|left|Skumulowana czysta ki w rękach [[Videl]]]] W praktyce kumulowanie i stosowanie ki objawia się na wiele różnych sposobów. Pierwszy z nich to samoładowanie i indywidualny atak. Najłatwiej to wytłumaczyć na przykładzie poziomu [[Super Saiyanin|SSJ]], w którym to osoba poddana różnym czynnikom ładuje poziom swojej energii, zwiększając kilkukrotnie jej ilość. Doskonale obrazuje to pierwsza transformacja [[Son Gokū|Gokū]]. Wojownik, pod wpływem gniewu niesionego wraz ze stratą przyjaciela, przechodzi tę przemianę - sam, co prawda pod niezbędną podówczas influencją czynników zewnętrznych, wyzwala w sobie niesamowite pokłady drzemiącej energii. Podobnie do niego także Gohan w [[Cell Saga: Cell Game Saga|Sadze Cell Game]] wściekły i zdruzgotany czynami Cella, zbiera w sobie taką ilość ki, że przechodzi w poziom [[Super Saiyanin 2|SSJ2]].
Energię jednak można zbierać także poza swoim ciałem. Czy to w formie energetycznych pocisków, kikōh, czy innych ataków. [[Plik:Goku SSJ Three (8) Odbicie Kikohy.jpg|thumb|left|180px|Odbicie [[Kikōha|kikōhy]]]]Skupiając się wystarczająco mocno można wyzwolić energię ze swojego ciała i zebrać ją w wybranej jego części, (najczęściej ma to miejsce w dłoniach). Daje to olbrzymie możliwości ataku lub obrony z towarzyszącym przy okazji niezwykłym efektem wizualnym. Można taką energię wystrzeliwać lub też odbijać bądź łapać, gdyż nabierała ona fizycznej formy. 
[[Plik:Kikoha_Goku.JPG|thumb|Gokū wykonuje kikōhę]]

Energia w smoczym świecie ma jeszcze jedno znaczące zastosowanie. Zbierając ją wokół siebie można najprościej w świecie unieść się w powietrze. Umiejętność ta zwana jest [[Technika Latania|techniką lotu]]. Niezależnie od tego, czy jest się dobrym wojownikiem, czy nie, czy jest się człowiekiem, czy należy do innej rasy. Jak widać na przykładzie [[Videl]] nauczyć się tego może każdy, nawet zwykły człowiek, wymagany jest po prostu odpowiedni trening i odrobina samozaparcia w drodze do celu. Niektórzy mają to wrodzone jak kot [[Pūar]] czy [[Nameczanie]]. 

==Wykrywanie ki==
Gdy jednak jesteśmy przy wykorzystaniu ki, nie możemy zapomnieć, że każda żywa istota, która ją posiada, niezależnie od siły, także emituje ją na zewnątrz. W ten sposób dzięki dwóm sposobom można ją wykryć, a nawet zmierzyć jej poziom.

===Technologia===
Pierwszym sposobem jest wykrywanie energii poprzez urządzenie zwane [[Scouter|scouter]]em. 
[[Plik:Radar_2.jpg|left|thumb]][[Plik:Radar_1.jpg|thumb|sumuje moce obu przeciwników]]

Jest to pewnego rodzaju monokl umożliwiający obliczanie mocy bojowej namierzanej osoby. Zamocowany na uchu okular podający dokładną się przeciwnika, a także jego położenie. Wynaleziony został przez jedną z rozwiniętych technologicznie ras [[Tsufulianie|Tsufulian]] lub [[Arconianie|Arconian]]. Użytkownikami tej technologii prócz wyżej wymienionych byli [[Saiyanie]] i ludzie [[Cold Daiō]], członkowie [[Kosmiczna Organizacja Handlu|Kosmicznej Organizacji Handlu]]. Zastosowanie scouterów było bardzo proste, gdyż jedyne, co trzeba było zrobić, to spojrzeć w kierunku celu (niekoniecznie wiedząc, że ów cel się tam znajduje) i nacisnąć guzik na uchwycie. 
[[Plik:Radar_3.jpg|thumb|left|Pomiar mocy]]
[[Plik:Drar_4.jpg|thumb|Pokazuje wzrost siły przeciwnika]]
Urządzenie bardzo ciekawe, lecz posiadało kilka nadrzędnych wad: 
*po pierwsze w przypadku silnego przeciwnika skala pomiaru się kończyła, co doprowadzało do zniszczenia scoutera. 
*po drugie przed skanującym urządzeniem można było [[Energia_ki#Ukrywanie_ki|się ukryć]], czy to za jakąś nieprzewodzącą ki przeszkodą, czy nawet w bliskiej konfrontacji za pomocą umiejętności pozwalającej zmniejszać poziom emisji ki do zera.
*po trzecie warto wspomnieć też, że można nim było zlokalizować inne źródła energii, pochodzące niekoniecznie od istoty rozumnej.

===Zmysł===
Jest to coś w rodzaju szóstego zmysłu. Dzięki temu bez żadnego dodatkowego sprzętu wojownik jest w stanie określić lub namierzyć emitowaną przez kogoś ki. Technikę tę stosowano na długo przed jej debiutem w Dragon Ballu, do pierwszych ziemskich użytkowników mogą należeć [[Ziemski Bóg]] i [[Karin]]. Tym, który zaczął ją udoskonalać i dogłębnie studiować, był Gokū. On także ją rozpopularyzował pośród Wojowników Z. Zdolność pozwalała Gokū bez konieczności użycia wzroku określić, gdzie znajduje się przeciwnik. Zmysł bardzo przydatny w momencie, gdy moc wroga staje się zbyt duża, by mierzyć ją scouterem lub gdy przeciwnik jest niewidzialny.

[[Plik:Gogku_jr.jpg|thumb|left|[[Son Goten|Goten]]]]
[[Plik:Picolo.jpg|thumb|Piccolo]]
Podobnie jak poprzednia metoda, ta także posiada dwie wady.
*Pierwszą, choć małą, niedoskonałością jest to, że ów szósty zmysł działa niezależnego od woli jego posiadacza. Ci, którzy doskonale wypracowali sobie zdolność wykrywania ki, są niezwykle wrażliwi na każdy odbiegający od normy odczyt. Dlatego w momencie, kiedy w zasięgu ich percepcji pojawia się ktoś posiadający dużą bądź destruktywną energię, jego prezencja może się objawić w postaci bólu lub dreszczy przenikających ciało mimowolnie skanujących jego moc wojowników.
*Drugą wadą jest to, że nie da się dokładnie określić poziomu siły ki przeciwnika, a jedynie stwierdzić, czy jest on od „sprawdzającego” trochę lub dużo silniejszy, czy słabszy.

Można tej umiejętności używać jeszcze w jednym celu, co podczas całe serii zaprezentowali tylko nieliczni. Namierzając energię konkretnej osoby, można za pomocą [[Teleportacja|techniki teleportacji]] przenieść się w jej pobliże. Przykładem może być teleportacja Gokū do innej galaktyki za widmem energii Brolly'ego lub teleportacja do przyjaciół, którą Saiyanin wykorzystał nie raz.

==Ukrywanie ki==
Jeśli coś jest i można to wykryć, to z pewnością można też i ukryć. Doskonale sobie w tym radzili wojujący [[Ziemianie]], co nieraz zaskoczyło wrogów, w tym [[Vegeta|Vegetę]]. [[Vegeta|Książę Saiyan]] stawiwszy czoła Ziemianom, nauczył się korzystać z tej techniki, dzięki czemu w późniejszym czasie i on potrafił wyzerować ilość ki wydobywającą się z jego ciała. W przypadku głównych bohaterów była to bardzo przydatna cecha i praktycznie wszyscy [[Wojownicy Z]] potrafili się nią posługiwać. Dzięki temu można było ukryć swoją siłę przed scouterem lub nawet zmylić przeciwnika, który potrafi wyczuć poziom ki za pomocą zmysłów.

==Przekazywanie ki==
Każda istota potrafiąca panować na własną ki jest ją w stanie także „przelać” innej osobie w celu zwiększenia jej energii lub częściowego uleczenia ran.
<gallery widths="123">
Goku podczas kumulacji Genki-Damy na Namek.jpg|Gokū ze skumulowaną ki w [[Genki-Dama|Genki-Damie]] walczy z [[Freezer]]em
Piccolo_przekazuje_Ki_(Film_8).jpg|Piccolo przesyła Gokū  walczącemu z [[Brolly|Brollym]] swoją ki
Kumulowanie Genki-Damy - widoczna czysta ki (DBZ, odc. 285).jpg|Ki Ziemian wędruje do Genki-Damy Gokū w [[Świat Kaiōshinów|Świecie Kaiōshinów]]
</gallery>

==Pochłanianie ki==
[[Plik:Dziewiętnasty pochłania ki Kamehame-Hy Gokū (DBZ, odc 128).jpg|thumb|left|130px|[[Sztuczny człowiek numer 19|#19]] wciąga ki za pomocą otworów w dłoniach]]
Niektóre istoty są zdolne pochłania ki otoczenia oraz żywych istot. Wszystkie [[Sztuczni ludzie#Androidy|androidy]] zbudowane przez [[Doktor Gero|Doktora Gero]], jak również sam scyborgizowany naukowiec oraz pół-android, pół-cyborg [[Super sztuczny człowiek numer 17|Super 17]] posiadają umiejętność pochłaniania ki zarówno w czystej postaci z [[Kikōha|kikōh]], jaki poprzez bezpośredni kontakt z ciałem przeciwnika. Do innych postaci zdolnych absorbować energię należą żywiący się ki zawartą w świetle [[Majū Yakon|Yakon]], wysysający doszczętnie siły witalne swoich ofiar [[Sztuczni ludzie#Mutanty|mutant]] [[Cell z przyszłości|Cell]] czy [[Moro]], zdolny pochłaniać ki całych planet. [[Majini (armia)|Majini]] czarnoksiężnika [[Babidi]]ego oraz [[Demon|Demonica]] [[Towa]] dysponują pochłaniaczami ki, dzięki którym są wstanie wyssać moc z ran przeciwnika. Ostatnim typem absorpcji jest pozyskiwanie ki przez pasożytów pokroju [[Baby|Baby'ego]] czy [[Watagash]]; opanowawszy ciało nosiciela wysysają z niego energię na własne potrzeby. 

<gallery widths="111">
Podczas walk z Kaiōshinami Moro wysyaki ki z planety (1) (DBS, rozdział 43).jpg|[[Moro]] wysysa ki planety walcząc z [[Dai Kaiōshin]]em i [[Południowy Kaiōshin|Południowym Kaiōshinem]] (1)
Podczas walk z Kaiōshinami Moro wysyaki ki z planety (2) (DBS, rozdział 43).jpg|Moro wysysa ki planety walcząc z Dai Kaiōshinem i Południowym Kaiōshinem (2)
Podczas walk z Kaiōshinami Moro wysyaki ki z planety (3) (DBS, rozdział 43).jpg|Moro wysysa ki planety walcząc z Dai Kaiōshinem i Południowym Kaiōshinem (3)
Medamaćcie Juniory absorbują ki Gohana (3) (DBZ, film 4).jpg|[[Medamaćcie Juniory]] wysysają ki [[Son Gohan]]a
Gero - otwór absorbujący ki (DBZ, odc. 126).jpg|Otwór absorbujący scyborgizowanego [[Ziemianie|Ziemianina]] [[Doktor Gero|Gero]]
Gero wysysa ki z Yinchy przez bezpośredni kontakt (DBZ, odc. 126).jpg|[[Doktor Gero|Dwudziestka]] wysysa ki [[Yǐnchá|Yǐnchy]]
Dziewiętnastka pochłania Kamehame-Hę Son Gokū (DBZ, odc. 128).jpg|Pochłania ki z [[Kamehame-Ha|Kamehame-Hy]] Gokū (1)
Gokū wchłania Genki-Damę (2) (DBZ, film 7).jpg|Gokū pochłania ki [[Genki-Dama|Genki-Damy]] walcząc z  [[Super sztuczny człowiek numer 13|Super #13]]
Yamū i Spopovich wchłaniają ki Gohana (DBZ, odc. 219).jpg|Majini [[Yamū]] i [[Spopovitch]] pochłaniają ki Gohana
Yakon pochłania ki światła aury Gokū SSJ (1) (DBZ, odc. 223).jpg|Yakon pochłania ki światła [[Aury|aury]] Gokū [[Super Saiyanin|SSJ]]
Akami wysysa ki z Gohana, Mr. Satana i Usoppa (Dream 9).jpg|[[w:c:toriko:Akami|Akami]] wysysa ki z Gohana, [[Mister Satan|Mistera Satana]] i [[w:c:pl.onepiece:Usopp|Usoppa]] 
Moro zjada czystą ki z Namek (DBS, rozdział 45).jpg|Moro absorbuje ki [[Planeta Nowa Namek|Nowej Namek]] walcząc z Son Gokū i Vegetą
</gallery>


==Przypisy==
{{Reflist}}
[[Kategoria:Przedmioty i obiekty]]